Inleiding

In deze paragraaf komt het onderhoud van de openbare ruimte (wegen, riolering, groen en openbare verlichting) en de gemeentelijke gebouwen aan de orde.
Het onderhoud vond plaats aan de hand van de volgende beheerplannen:

• Wegen: Wegenbeheerplan 2018-2022;
• Openbare verlichting: Beleid- en Beheerplan openbare  verlichting 2015-2024;
• Riolering: Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan 2011-2015 (VGRP);
• Water: grond-; regen- en oppervlaktewater als onderdeel van het VGRP;
• Groen: Groenbeheerplan;
• Gebouwen: Onderhoudsplan Gebouwen 2018.

Wettelijk kader
Wij hebben op genoemde onderdelen een wettelijke zorgplicht, met uitzondering van de gebouwen.
De beheerplannen geven, naast kwantitatieve en kwalitatieve gegevens over de onderhoudssituatie, informatie over de uit te voeren werkzaamheden en de hiervoor benodigde financiële middelen. Wij bepalen bij de vaststelling van de plannen de kwaliteit van het onderhoudsniveau en de omvang van de financiële middelen.

Wegen

Het wegenbeheerplan is opgezet met behulp van het standaard instrument voor het maken van een beheerplan: de CROW-methode (CROW staat voor: Centrum voor Regelgeving en Onderzoek in grond-, water- en Wegenbouw en de Verkeerstechniek).
Wij voeren één keer per twee jaar een globale visuele inspectie uit om een goed beeld te hebben en te houden van de zichtbare conditie van de verhardingen.
Deze visuele inspecties zijn in 2017 uitgevoerd.

Wat willen we bereiken?
De veiligheid van de weggebruikers en goed functioneren van de wegen is zo goed als mogelijk waarborgen.

Wat hebben we gedaan?
Wij onderhielden volgens het R-niveau (Referentieniveau, de ondergrens van het aanvaardbaar beheer) van de CROW-systematiek, alle wegvakonderdelen (inclusief de trottoirs).
De stand van zaken van de uitvoering van de jaarschijf 2018 en resterende werkzaamheden uit vorige jaarschijven is dat nog niet alle geplande investeringen in 2018 volledig zijn gerealiseerd. Daarnaast lopen de onderhoudstermijnen nog geruime tijd door in 2019. De langere doorlooptijden van de werken worden vooral veroorzaakt doordat de Netbeheerders gelijktijdig kabels en leidingen vervangen bij een groot aantal projecten.
Onze uitvoeringsplanning stemmen wij af met de planning van de netbeheerders om zoveel mogelijk overlast voor omwonenden te voorkomen. De afstemming en de uitvoering met de Netbeheerders kost helaas veel tijd, waardoor de doorlooptijd in sommige gevallen veel langer is dan eerst gepland.
De resterende werkzaamheden uit vorige jaarschijven voerden wij volledig uit.

De belangrijkste uitgevoerde investeringen in 2018 zijn:

• Asfalteringswerkzaamheden:

• Terneuzen: Guido Gezellestraat, Oudelandseweg, Churchilllaan (parallelrijbaan), Bernard Zweerslaan, Peter van Anrooylaan en Amerstraat.
• Sluiskil: Isabellastraat en Westkanaalweg
• Sas van Gent: Zandstraat
• Westdorpe: Eteringen  
• Axel: Sportlaan en Rogier van der Weydenstraat

• Terneuzen: Meidoornstraat, Koninginnelaan en diverse trottoirs voorzien van nieuwe betontegels

Wat heeft het gekost?
Jaarlijks hebben we een investeringsbudget/jaarschijf beschikbaar van € 1.620.500 voor het onderhoud van onze wegen. Daarnaast hebben we aan kapitaal- en exploitatielasten (producten wegenbeheerplan en onderhoud wegen) een bedrag van € 2.796.000 aan lasten. Voor een overzicht van de gedane investeringen verwijzen wij naar de toelichting in het hoofdstuk verantwoording investeringsprogramma.

Voor een verdere details verwijzen wij naar het overzicht restantkredieten

Openbare verlichting

Verschillende overheden in Zeeland werken op het gebied van openbare verlichting samen. Uit deze samenwerking is in 2015 het Bureau Openbare Verlichting Zeeland (BOVZ) ontstaan. Het BOVZ voert het beheer van het areaal uit. Dit BOVZ bestaat uit medewerkers Openbare Verlichting (OVL) van diverse overheden, waaronder de Gemeente Terneuzen. Een OVL secretaris leidt het BOVZ. Netwerkbeheerder DNWG maakt ook onderdeel uit van deze samenwerking.

Wat willen we bereiken?
De verlichting in de openbare ruimte maakt het mogelijk om het openbaar leven zo goed mogelijk te laten functioneren bij duisternis. Dit zodat een sociaal veilige, verkeersveilige en leefbare omgeving ontstaat met daarbij minimaal energieverbruik en tegen aanvaardbare kosten.

Wat hebben we gedaan?
Wij voerden het beleidsplan OVL op de volgende wijze uit:
Uitgevoerd preventief onderhoud:

• We hebben 776 stuks lampen vernieuwd.
• We hebben een Communicatie campagne opgestart. Meerdere beheerders hebben hier aan meegedaan.
• Herstel van beschadigde of aangereden lichtmasten.

Uitgevoerde sanering van OVL installatie:

• In Sluiskil, Zaamslag en Philippine hebben wij in diverse straten masten en armaturen gesaneerd.
• Sas van Gent: in diverse straten hebben wij masten en armaturen gesaneerd. Bij doorgaande wegen zoals Bolwerk en Poelstraat hebben we rekening gehouden met de hoge verkeersintensiteit.
• Terneuzen: in de wijk Zuidpolder hebben wij in diverse straten masten en armaturen gesaneerd. Ter hoogte van het nieuwe winkelcentrum aan de Kennedylaan hebben we de OVL installatie vernieuwd.

Wat heeft het gekost?
De exploitatielasten van € 732.000 (product openbare verlichting) zijn verantwoord. Voor een overzicht van de gedane investeringen is een toelichting in het hoofdstuk verantwoording investeringsprogramma opgenomen.

Voor een verdere details verwijzen wij naar het overzicht restantkredieten

Riolering

Stedelijk waterbeheer bestaat uit rioolbeheer en waterbeheer. Het richt zich primair op het beschermen van de volksgezondheid, het voorkomen van wateroverlast (droge voeten) en een duurzame bescherming van natuur en milieu.

In de meeste gevallen gebeurt dit ondergronds met een rioleringsstelsel. Enerzijds voor de inzameling en transport van stedelijk afvalwater van burgers en bedrijven. Anderzijds voor het afvoeren van (overtollig) hemelwater en grondwater.

Het ondergrondse rioleringsstelsel maakt een belangrijk onderdeel uit van de stedelijke infrastructuur. Vanuit de doelstellingen uit het Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan (VGRP) wordt de vrij-verval riolering (ruim 400 km) gereinigd en geïnspecteerd. De cyclus voor reinigen is zeven jaar, de inspectiecyclus is veertien jaar. Vanuit de inspectiecyclus betekent dat, dat we elk jaar de kwaliteit van de riolering voor één-veertiende deel beoordelen. De resultaten bepalen de benodigde onderhouds-, vervangings- of renovatiemaatregelen in het opvolgende jaar.
Druk-/vacuümriolering (ruim 100 km) wordt geschouwd, maar niet cyclisch gereinigd of geïnspecteerd. Het vervangen van dit type leidingen gebeurt op basis van technische levensduur in combinatie met voorkomende storingen.

Overige rioleringsobjecten worden jaarlijks gereinigd en/of geïnspecteerd. Voor bijvoorbeeld de pompen/gemalen (circa 600 stuks) wordt het digitaal onderhoudsbeheersysteem als uitgangspunt gebruikt voor het bepalen voor onderhouds-, vervangings- of renovatiemaatregelen.

Wat willen we bereiken?
Door het uitvoeren van regulier en groot onderhoud is het functioneren van het rioolstelsel en de rioleringsobjecten geborgd. In die zin draagt de riolering bij aan de bescherming van de volksgezondheid, natuur en milieu en aan de kwaliteit van de leefomgeving.

Wat hebben we gedaan?
We geven invulling aan het VGRP door het voorbereiden en uitvoeren van:

• regulier onderhoud (ofwel vast onderhoud);
• groot onderhoud / reconstructie (ofwel vervangen, renoveren, optimaliseren).

Aan regulier onderhoud en groot onderhoud voerden wij in 2018 de volgende taken uit:

(nb. hoeveelheden in stuks, tenzij anders aangegeven)

(nb. hoeveelheden in stuks, tenzij anders aangegeven)

Aan groot onderhoud namen wij in 2018 een groot aantal projecten in voorbereiding, in uitvoering en een aantal projecten zijn gerealiseerd:

Het groot onderhoud betreft hoofdzakelijk (deel-)projecten afkomstig uit de jaarschijven 2012 t/m 2016. Er is namelijk sprake van een forse achterstand, voornamelijk met betrekking tot rioolrenovaties en renovaties aan gemalen. Daarnaast hebben we een groot aantal projecten uit de jaarschijf 2018 in voorbereiding genomen. Twee van deze projecten waren eind 2018 ook nagenoeg gerealiseerd.

Concreet betreffen de in voorbereiding, in uitvoering en/of gerealiseerde projecten het volgende:

In 2018 voerden wij onderstaande groot onderhoud uit of namen wij in voorbereiding:

• Axel – renoveren (relinen) wijk 3
• Axel – renoveren (relinen) deel Kanaalkade zuid
• Axel – afkoppelen Adm. Helfrichlaan / Eisenhowerlaan
• Axel – afkoppelen deel Wilhelminastraat
• Axel – vervangen Robertstraat / Olivierstraat
• Axel – renoveren (relinen) wijk 4, Drieschouwen, Vaartwijk
• Axel – herstellen leiding Elzasstraat
• Hoek - renoveren (relinen) enkele strengen
• Hoek – vervangen Tulpstraat
• Koewacht - renoveren (relinen) enkele strengen
• Koewacht – afkoppelen Binnenpad (incl. vervangen Kerkplein)
• Magrette – renoveren (relinen) wijk Magrette
• Magrette – vervangen Magrette (t.p.v. doorgaande weg)
• Sas van Gent – relinen Leepstraat
• Sas van Gent – vervangen en afkoppelen Keizer Karelplein en Stevensstraat
• Sluiskil – vervangen Piet Heinstraat
• Sluiskil – renoveren (relinen) streng Schepenen- en Piersensspolderstraat
• Terneuzen – deelreparatie overstortleiding gemaal Westerschelde
• Terneuzen – renoveren (relinen) wijk Lievenspolder, Oudelandsehoeve, Othene
• Terneuzen – renoveren (relinen) wijk Zuidpolder, Noorderdokken, Handelspoort
• Terneuzen – renoveren (relinen) wijk Haarmanweg, Driewegen, Hughersluys
• Terneuzen – vervangen en afkoppelen Willem Kloosstraat
• Terneuzen – renoveren (relinen) wijk Binnenstad, Java, Katspolder
• Terneuzen – renoveren (relinen) wijk St. Anna-, Noord- en Serlippenspolder
• Terneuzen - herstellen leiding Mme Curiestraat
• Buitengebied – renoveren diverse (drukriolering-)gemalen
• Buitengebied – vernieuwen drukriolering omgeving Hoek
• Buitengebied – renoveren (relinen) deel afvalwatertransportleiding (ATS)
• Buitengebied – vervangen IBA’s (fase 1)

Storingen en klachten die als Meldingen Openbare Ruimte (MOR) via onze website binnen komen zijn opgepakt en verholpen.

Wat heeft het gekost?
In onderstaande tabel worden inzicht gegeven in kostenraming qua exploitatiekosten (inclusief kapitaallasten) en het beschikbare investeringsbudget uit jaarschijven. In de tabel wordt eveneens een overzicht gegeven werkelijke exploitatiekosten in 2018 en het benutte investeringsbudget.
De kosten betreffen zowel kosten op het gebied van rioolbeheer als waterbeheer.

Water

Stedelijk waterbeheer bestaat uit rioolbeheer en waterbeheer. Het richt zich primair op het beschermen van de volksgezondheid, het voorkomen van wateroverlast (droge voeten) en een duurzame bescherming van natuur en milieu.

Het oppervlaktewater binnen het stedelijk gebied is primair bedoeld voor de berging en de afvoer van overtollig regenwater. Samen met het waterschap verzorgen wij het onderhoud.

Om hinder van grondwater te voorkomen, moet het grondwaterpeil niet te hoog, maar ook niet te laag zijn. Meldingen van overlast worden geregistreerd bij het grondwaterloket. Als gemeente hebben wij een adviserende rol richting burgers en een inspanningsverplichting om overlast te verminderen of te voorkomen.

Wat willen we bereiken?  
Door de uitvoering van de maatregelen in 2018 verbeterden wij de waterbeheersing.

Wat hebben we gedaan?
In het kader van stedelijk waterbeheer voerden wij in 2018 onderstaande maatregelen uit of namen in voorbereiding:

• Sas van Gent – maatregelen klimaatadaptatie Veerweg

• Op diverse locaties is hemelwater afgekoppeld van verhard oppervlak, uitgevoerd in combinatie met rioolreconstructies.
  (voor concrete projecten, zie "wat hebben we gedaan?" bij het item Riolering).

Door klimaatverandering zal het toekomstige waterbeheer drastisch veranderen. Er zal in de toekomst op kortere tijd meer regenwater moeten worden verwerkt. Door onderzoek te doen naar de kwetsbare gebieden in onze kernen, wordt het mogelijk om per gebied oplossingen en bijbehorende kosten in beeld te brengen. Het resultaat hiervan nemen wij op in het eerstvolgende Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan (VGRP).

In het kader van het BOB-project (Beheer Onderhoud Oppervlaktewater Bebouwd gebied) zijn we samen met het waterschap verder gegaan met het uitvoeren van het achterstallige onderhoud aan sloten en vijverpartijen.

In het kader van het Samenwerking Afvalwaterketen Zeeland (SAZ+) nemen wij deel aan werkgroepen die moeten leiden tot een besparing in het te onderzoeken vakgebied.

In 2018 ontvingen we tien meldingen van overlast van grondwater. Ook hebben we in samenwerking met Rijkswaterstaat en North Sea Port het onderzoek naar de (grond)wateroverlast in Sluiskil afgerond.

Openbaar groen

De kwaliteit van het openbaar groen bepaalt in belangrijke mate of mensen zich prettig voelen in hun dagelijkse leefomgeving. Het is van belang dat er voldoende kwaliteitsgroen in de gemeente aanwezig is. Tegelijkertijd kan groen voor overlast zorgen. Goed beleid en beheer is daarom essentieel. De wijze waarop wij het openbaar groen beheren, hebben wij vastgelegd in het groenbeheerplan. Dit is in de loop der jaren als gevolg van bezuinigingen op een aantal punten aangepast. Een herziening van het groenbeheerplan staat op de planning voor 2019.

Wat willen we bereiken?
De groene ruimte is met de beschikbare personele bezetting en middelen beheerd. In 2018 zijn er aanzienlijk minder Meldingen Openbare Ruimte (MOR) over het groenbeheer binnengekomen. Een directe oorzaak kunnen wij hiervoor niet geven. Wellicht hebben de extreme weersomstandigheden zoals droogte en hitte ervoor gezorgd dat er in de normale piekperiode voor onkruid, weinig overlast hiervan ondervonden werd. Daarnaast hebben wij veel gecommuniceerd over het chemievrij beheer. Misschien heeft dit geresulteerd in meer begrip van inwoners en minder meldingen.

Wat hebben we gedaan?
Wij voerden het groenbeheer uit volgens aangepaste kaders waardoor meer machinaal onderhoud mogelijk is. In 2018 hebben wij het openbaar groen voor het eerst geheel chemievrij beheerd. Dit heeft, wellicht door de weersomstandigheden, geen nadelig effect gehad op het onderhoudsniveau. De droogte heeft wel gezorgd voor meer uitval in beplantingen.

Wat heeft het gekost?
Naast de verantwoorde exploitatielasten van € 3.188.000 (product onderhoud en renovatie openbaar groen) verwijzen wij voor een overzicht van de gedane investeringen naar de toelichting in het hoofdstuk Verantwoording stand van zaken Investeringsprogramma.

Gebouwen

Wij zijn eigenaar van verschillende gebouwen en bouwwerken en wij zijn verantwoordelijk voor het bijbehorende onderhoud. Dit onderhoud is opgenomen in een meerjaren onderhoudsplanning (MJOP). De gegevens van het MJOP leggen wij vast met behulp van het gebouwenbeheersysteem Homerun.

Wat willen we bereiken?
Wij hebben het noodzakelijke onderhoud aan onze gebouwen uitgevoerd. Hiermee houden we de staat van de gebouwen op een aanvaardbaar niveau.

Wat hebben we gedaan?
Wij hebben het grootste deel van het geplande onderhoud aan onze gebouwen uitgevoerd. Daarnaast hebben we ook de uit 2017 doorgeschoven onderhoudswerkzaamheden uitgevoerd. Een klein aantal van de in 2018 geplande onderhoudswerkzaamheden vragen een langere voorbereidingstijd. Deze schuiven we door naar 2019. Daarnaast hebben we enkele onderhoudswerkzaamheden in het stadhuis Terneuzen uitgesteld. Deze nemen we mee in het onderzoek naar de mogelijke renovatie van het stadhuis.

Wat heeft het gekost?
Voor het uitvoeren van het onderhoud aan de gebouwen hadden wij voor 2018 een bedrag beschikbaar van € 2.091.838, inclusief kostenverhogende btw. Daarnaast beschikken we over een financiële reserve onderhoud gebouwen. Deze reserve gebruiken wij om schommelingen in de benodigde budgetten voor gebouwenonderhoud op te kunnen vangen. Voor 2018 was er een onttrekking geraamd aan de reserve onderhoud gebouwen. Doordat we een deel van het onderhoud hebben uitgesteld, is per saldo geen onttrekking nodig.
Door het uitgesteld onderhoud sluiten we 2018 af met een positief saldo van € 59.521. Dit saldo voegen wij toe aan de reserve onderhoud gebouwen. De stand van de reserve komt hiermee per 31 december 2018 op € 576.407.